Bài giảng Tập làm văn Lớp 5 - Tiết 24: Luyện tập Tả người (Quan sát và chọn lọc chi tiết)

Giáo viên thực hiện: Phạm Thị Thu Huế - Trường Tiểu học Minh Khai – T.P Hưng Yên 
Tập làm văn 5 
Cả lớp cùng hát bài: 
Những bông hoa, những bài ca 
 Em hãy nêu cấu tạo của bài văn tả người. 
Kiểm tra bài cũ: 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
CẤU TẠO CỦA BÀI VĂN TẢ NGƯỜI 
Bài văn tả người thường có ba phần: 
Mở bài: Giới thiệu người định tả. 
Thân bài: 
Tả ngoại hình ( đặc điểm nổi bật về tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng, ) 
Tả tính tình, hoạt động(lời nói, cử chỉ, thói quen, cách cư xử với người khác, ). 
3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về người được tả. 
Luyện tập tả người (Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
 Đọc bài văn sau và ghi lại những đặc điểm ngoại hình của 11111111 người bà (mái tóc, đôi mắt, khuôn mặt,...) 
Bà tôi 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đầu. Tóc bà đen và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xõa xuống ngực, xuống đầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ướm trên tay, bà đưa một cách khó khăn chiếc lược thưa bằng gỗ vào mớ tóc dày. 
 Giọng bà trầm bổng, ngân nga như tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và như những đóa hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đầy nhựa sống. Khi bà mỉm cười, hai con ngươi đen sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, tươi vui. Mặc dù trên đôi má ngăm ngăm đã có nhiều nếp nhăn, khuôn mặt của bà tôi hình như vẫn tươi trẻ. 
	 Theo MÁC–XIM GO-RƠ-KI 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn  
1 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Thảo luận nhóm đôi, ghi những từ ngữ tả đặc điểm ngoại hình của người bà vào phiếu học tập (Thời gian 5 phút). 
 Trình bày kết quả thảo luận. 
 Lớp nhận xét, bổ sung. 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Thảo luận nhóm đôi, ghi những từ ngữ tả đặc điểm ngoại hình của người bà vào phiếu học tập (Thời gian 5 phút). 
 Trình bày kết quả thảo luận. 
 Lớp nhận xét, bổ sung. 
Đặc điểm ngoại hình của bà 
Đôi mắt 
Mái tóc 
Khuôn mặt 
Giọng nói 
- đen, dày kì lạ, phủ kín hai vai, xõa xuống ngực, xuống đầu gối; 
 - mớ tóc dày khiến bà đưa chiếc lược thưa bằng gỗ một cách khó khăn. 
 (Khi bà mỉm cười) 
 Hai con ngươi đen sẫm nở ra 
 long lanh, dịu hiền khó tả 
 ánh lên những tia sáng ấm áp, tươi vui. 
 đôi má ngăm ngăm, đã có nhiều nếp nhăn 
 khuôn mặt bà hình như vẫn tươi trẻ. 
 trầm bổng, ngân nga như tiếng chuông; 
 khắc sâu vào trí nhớ cậu bé; - dịu dàng, rực rỡ, đầy nhựa sống như những đóa hoa. 
 Em có nhận xét gì về cách miêu tả ngoại hình của tác giả?( tác giả đã quan sát và chọn lọc các chi tiết như thế nào? ) 
 Tác giả ngắm bà rất kĩ và đã chọn lọc những chi tiết tiêu biểu về ngoại hình của bà để miêu tả. Bài văn vì thế ngắn gọn mà sống động, khắc họa rất rõ hình ảnh của người bà trong tâm trí bạn đọc, đồng thời bộc lộ tình yêu của cháu đối với bà qua từng lời tả. 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Đọc và ghi lại những chi tiết tả người thợ rèn đang làm việc 2222222 trong bài văn sau: 
Luyện tập tả người (Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn  
Ngồi xem anh Thận l à m việc thật th í ch: C ó c á i g ì rất khỏe rất say trong c ô ng việc của anh, sinh động v à hấp dẫn lạ thường. N à y đ â y, anh bắt lấy thỏi th é p hồng như bắt lấy một con c á sống. Dưới những nh á t b ú a hăm hở của anh, con c á lửa ấy v ù ng vẫy, quằn quại, gi ã y l ê n đ à nh đạch. Những chiếc vảy của n ó bắn ra tung t ó e th à nh những tia lửa s á ng rực. N ó nghiến răng ken k é t, n ó cưỡng lại anh, n ó kh ô ng chịu khuất phục. Anh quặp lấy n ó trong đ ô i k ì m sắt d à i, lại d ú i đầu n ó v à o giữa đống than hồng. 
Thổi n à o ! – Anh bảo cậu thợ phụ. 
Cậu thanh ni ê n rướn người l ê n. Đ ô i ống bễ thở ph ì ph ò . Những chiếc lưỡi lửa liếm l ê n rực rỡ. 
- Th ô i ! – Anh n ó i. 
Cậu thợ phụ trở tay lau mồ h ô i đầm đ ì a tr ê n khu ô n mặt ửng hồng v ì hơi n ó ng, trong khi anh Thận lại l ô i con c á lửa ra, quật n ó l ê n h ò n đe v à vừa hằm hằm quai b ú a choang choang vừa n ó i r õ to: “ N à y... N à y...N à y... ” 
Cuối c ù ng con c á lửa đ à nh chịu thua. N ó nằm ưỡn d à i ngửa bụng ra tr ê n đe m à chịu những nh á t b ú a như trời gi á ng. V à tới l ú c anh trở tay n é m n ó đ á nh x è o một tiếng v à o c á i chậu nước đục ngầu l à m cho chậu nước b ù ng s ô i l ê n s ù ng sục th ì n ó đ ã biến th à nh một chiếc lưỡi rựa vạm vỡ v à duy ê n d á ng. Anh Thận chỉ liếc nh ì n n ó một c á i, như một kẻ chiến thắng. V à anh lại bắt đầu một cuộc chinh phục mới. 
	 Theo Nguy ê n Ngọc 
Người thợ rèn 
2 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Thảo luận nhóm 4, ghi lại những chi tiết tả người thợ rèn đang làm việc vào phiếu học tập (Thời gian thảo luận 5 phút). 
 Trình bày kết quả thảo luận. 
 Lớp nhận xét, bổ sung. 
Bắt lấy thỏi thép hồng 
như bắt một con cá sống. 
Quai những nhát búa hăm hở 
(khiến con cá lửa vùng vẫy, 
 quằn quại, giãy đành đạch, 
 vảy bắn tung tóe thành 
 những tia lửa sáng rực, 
Quặp thỏi sắt trong đôi kìm 
sắt dài, dúi đầu nó vào 
giữa đống than hồng; lệnh 
cho thợ phụ thổi bễ. 
Lôi con cá lửa ra, quật nó 
lên đe, vừa hằm hằm quai 
búa choang choang vừa nói 
 rõ to:”Này Này Này ” 
Trở tay ném thỏi sắt đánh xèo một tiếng vào chậu nước đục ngầu. 
Liếc nhìn lưỡi rựa như một kẻ chiến thắng, lại bắt đầu cuộc chinh phục mới. 
Những chi tiết tả người thợ rèn đang làm việc (hoạt động của người thợ rèn) 
 Em có nhận xét gì về cách miêu tả anh thợ rèn đang làm việc của tác giả?( tác giả đã quan sát và chọn lọc các chi tiết như thế nào? ) 
 Tác giả đã quan sát rất kĩ hoạt động của người thợ rèn; miêu tả quá trình thỏi thép hồng qua bàn tay anh đã biến thành một lưỡi rựa vạm vỡ, duyên dáng. Thỏi thép hồng được ví như một con cá bướng bỉnh, hung dữ; anh thợ rèn như một người chinh phục mạnh mẽ, quyết liệt. Người đọc bị cuốn hút bởi cách tả của tác giả. 
Bài văn hấp dẫn, sinh động. 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Để giúp người đọc hình dung được đặc điểm ngoại hình và hoạt động của người được tả, em cần lưu ý điều gì? 
Luyện tập tả người 
(Quan sát và chọn lọc chi tiết) 
Thứ sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2012  Tập làm văn 
 Để giúp người đọc hình dung được đặc điểm ngoại hình và hoạt động của người được tả, cần lưu ý: 
- Quan sát kĩ. 
- Lựa chọn những chi tiết tiêu biểu khi miêu tả sẽ làm cho người này không giống người khác; bài văn sẽ hấp dẫn hơn, không lan man, dài dòng. 
 Về nhà quan sát và ghi lại có chọn lọc kết quả quan sát một người em thường gặp (cô giáo, thầy giáo,người hàng xóm, ) để lập được dàn ý cho bài văn tả người trong tiết tập làm văn tuần 13 - Luyện tập tả người (Tả ngoại hình)