Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 5 - Tuần 17: Ôn tập về từ và cấu tạo của từ - Phạm Thị Tuyết

LUYỆN TỪ VÀ CÂU – 5BÔN TẬP VỀ CẤU TẠO TỪGiáo viên: PHẠM THỊ TUYẾTPHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN NGỌC LẶCTRƯỜNG TIỂU HỌC VÂN AM 1CHÚC CÁC EM LỚP 5B TIẾT HỌC THÚ VỊ VÀ VUI VẺ! Ai nhanh, ai đúng !TRÒ CHƠI012345Câu hỏi 1: Chọn đáp án đúng cho câu sau:Trong Tiếng Việt có các kiểu cấu tạo từ như thế nào?A. Từ đơn, từ ghép.B. Từ đơn, từ láy.C. Từ đơn, từ phức.Thứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuKHỞI ĐỘNG. Ai nhanh, ai đúng !TRÒ CHƠI012345Hết giờCâu hỏi 2: Câu sau đúng hay sai? Từ phức là từ gồm hai hay nhiều tiếng ghép lại. Đáp án: Đúng Thứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuKHỞI ĐỘNG. Ai nhanh, ai đúng !TRÒ CHƠI012345Câu hỏi 3: Điền từ còn thiếu vào các chỗ chấm.Từ phức gồm những từ loại là và . . .......từ ghéptừ láyThứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuKHỞI ĐỘNG.Bài tập 1: Lập bảng phân loại các từ trong khổ thơ sau đây theo cấu tạo của chúng. Biết rằng các từ đã được phân cách với nhau bằng dấu gạch chéo.	 Hai / cha con / bước / đi / trên / cát /	 Ánh / mặt trời / rực rỡ / biển / xanh /	 Bóng / cha / dài / lênh khênh /	 Bóng / con / tròn / chắc nịch /. HOÀNG TRUNG THÔNG Tìm thêm ví dụ minh họa cho các kiểu cấu tạo từ trong bảng phân loại em vừa lập (mỗi kiểu thêm 3 ví dụ).Ôn tập về từ và cấu tạo từThứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuTỪ ĐƠNTỪ PHỨCTừ ghépTừ láyTừ ở trong khổ thơTừ tìm thêm	 Hai / cha con / bước / đi / trên / cát /	 Ánh / mặt trời / rực rỡ / biển / xanh /	 Bóng / cha / dài / lênh khênh /	 Bóng / con / tròn / chắc nịch /. HOÀNG TRUNG THÔNGTỪ ĐƠNTỪ PHỨCTừ ghépTừ láyTừ ở trong khổ thơTừ tìm thêmhai, bước, đi, trên, cát,ánh,biển,xanh,bóng, cha, dài,bóng, con, tròncha con, mặt trời, chắc nịchrực rỡ, lênh khênhBài tập 2: Các từ trong mỗi nhóm dưới đây có quan hệ với nhau như thế nào?- Đó là những từ đồng nghĩa.- Đó là những từ đồng âm. Đó là một từ nhiều nghĩa.a) đánh cờ, đánh giặc, đánh trốngb) trong veo, trong vắt, trong xanhc) thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cànhThứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từThế nào là từ đồng âm ?Từ đồng âm là từ giống nhau về âm nhưng khác hẳn nhau về nghĩa.Thế nào là từ nhiều nghĩa ?Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển. Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũngcó mối liên hệ với nhau.Thế nào là từ đồng nghĩa ?Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gầngiống nhau.Bài tập 2: Thảo luận nhóm đôi.Các từ trong mỗi nhóm dưới đây có quan hệ với nhau như thế nào?- Đó là những từ đồng nghĩa.- Đó là những từ đồng âm. Đó là một từ nhiều nghĩa.a) đánh cờ, đánh giặc, đánh trốngb) trong veo, trong vắt, trong xanhc) thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cànhLuyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từTừ nhiều nghĩaTừ đồng nghĩaTừ đồng âm Bài tập 3: Tìm các từ đồng nghĩa với các từ in đậm trong bài văn dưới đây. Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ đồng nghĩa với nó? Cây rơm đã cao và tròn nóc. Trên cọc trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra. Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa ở bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại. Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò. Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà. Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Và chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn.Cây rơmBài tập 3: Tìm các từ đồng nghĩa với các từ in đậm trong bài văn dưới đây. Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ đồng nghĩa với nó?Cây rơm Cây rơm đã cao và tròn nóc. Trên cọc trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra. Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa ở bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại. Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò. Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà. Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Và chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn.Bài tập 3: Từ đồng nghĩa với: - tinh ranh:- dâng:- êm đềm: tinh nghịch, tinh khôn, khôn ngoan, khôn lỏi, ranh mãnh, ranh ma, ma lanh, tinh quái, láu lỉnh, ... tặng, nộp, đưa, biếu, cho, hiến, ... êm dịu, êm ấm, êm ái, êm ả, Luyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từBài tập 3:Cây rơm Cây rơm đã cao và tròn nóc. Trên cọc trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra. Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa ở bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại. Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò. Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà. Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Và chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn.tinh nghịchbiếuêm dịuThảo luận nhóm 4.Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ đồng nghĩa với nó?Không thể thay thế từ tinh ranh bằng tinh nghịch vì tinh nghịch nghiêng về nghĩa nghịch nhiều hơn, không thể hiện rõ sự khôn ranh. Ngược lại, cũng không thể thay tinh ranh bằng tinh khôn hoặc khôn ngoan vì tinh khôn và khôn ngoan nghiêng về nghĩa khôn nhiều hơn không thể hiện rõ sự nghịch ngợm. Các từ đồng nghĩa còn lại cung không dùng được vì chúng thể hiện ý chê (khôn mà không ngoan).Dùng từ dâng là đúng nhất vì nó thể hiện cách cho rất trân trọng, thanh nhã. Không thể thay dâng bằng tặng, biếu: các từ này tuy cũng thể hiện sự trân trọng nhưng không phù hợp vì không ai dùng chính bản thân mình để tặng, biếu. Các từ nộp, cho thiếu sự trân trọng. Từ hiến không thanh nhã như dâng. Dùng từ êm đềm là đúng nhất vì vừa diễn tả được cảm giác dễ chịu của cơ thể, vừa diễn tả cảm giác dễ chịu về tinh thần của con người. Trong khi đó, từ êm ái, êm dịu chỉ nói về cảm giác dễ chịu của cơ thể, từ êm ả chỉ nói về sự yên tĩnh của cảnh vật, còn êm ấm (vừa êm vừa ấm) nghiêng về diễn tả sự yên ổn trong cuộc sống gia đình hay tập thể nhiều hơn. Bài tập 3:Khi sử dụng từ chúng ta cần lưu ý có sự chọn lọc sao cho phù hợp với văn cảnh làm cho câu văn đúng, hay và đẹp.Thứ ba ngày 29 tháng 12 năm 2020Luyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từa) Có mới nới Bài tập 4: Tìm từ trái nghĩa thích hợp với mỗi chỗ trống trong các thành ngữ, tục ngữ sau:cũ. . b) Xấu gỗ, nước sơn. .. tốtc) Mạnh dùng sức, dùng mưu. .... yếuLuyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từTừ(chia theo cấu tạo)Từ đơnTừ phứcTừ láyTừ ghépTừ(chia theo nghĩa của từ)Từ đồng âmTừ nhiều nghĩaTừ trái nghĩaTừ đồng nghĩaLuyện từ và câuÔn tập về từ và cấu tạo từChúc các thầy cô giáo nhiều sức khỏe.Chào tạm biệt !