Bài giảng Tập làm văn 5 - Luyện tập tả người (Tả ngoại hình)

Em hãy nêu cấu tạo của bài v ă n tả ng ư ời ? 
KIỂM TRA BÀI CŨ: 
Tập làm v ă n 
Tập làm v ă n 
Luyện tập tả ng ư ời (Tả ngoại hình) 
Bài 1: Chọn làm một trong hai bài tập sau : 
130 
a ) Đọc lại bài Bà tôi của Mác-xim Go-rơ-ki vừa học tuần trước và trả lời câu hỏi : 
- Đoạn 1 tả đặc điểm gì về ngoại hình của bà? 
+ Tóm tắt các chi tiết được miêu tả ở từng câu. 
+ Các chi tiết đó quan hệ với nhau như thế nào? 
 Đoạn 2 còn tả những đặc điểm gì về ngoại hình của bà? Các đặc điểm đó quan hệ với nhau như thế nào? Chúng cho biết điều gì về tính tình của bà? 
b ) Đoạn văn Chú bé vùng biển tả những đặc điểm nào về ngoại hình của bạn Thắng? Những đặc điểm ấy cho biết điều gì về tính tình của Thắng? 
Hoạt động nhóm4 
(5phút) 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đ ầu. Tóc bà đ en và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xoã xuống ngực, xuống đ ầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ư ớm trên tay, bà tôi đư a một cách khó kh ă n chiếc l ư ợc th ư a bằng gỗ vào mớ tóc dày. Giọng bà trầm bổng, ngân nga nh ư tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và nh ư những đ oá hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đ ầy nhựa sống. Khi bà mỉm c ư ời, hai con ng ươ i đ en sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đ ôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, t ươ i vui. Mặc dù trên đ ôi má ng ă m ng ă m đ ã có nhiều nếp nh ă n, khuôn mặt của bà tôi hình nh ư vẫn t ươ i trẻ. 
 Theo Mac-xim Go-r ơ -ki 
Bà tôi 
Chú bé vùng biển 
 Thằng Thắng,con cá vược của thôn Bần và là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ,lúc này đang ngồi trên chiếc thuyền đậu ở ngoài cùng .Nó trạc tuổi thằng Chân “phệ”nhưng cao hơn hẳn cái đầu.Nó cởi trần, phơi nước da rám đỏ khỏe mạnh của những đứa trẻ lớn lên với nắng, nước mặn và gió biển.Thân hình nó rắn chắc , nở nang :cổ mập ,vai rộng , ngực nở căng ,bụng thon hằn rõ những múi, hai cánh tay gân guốc như hai cái bơi chèo,cặp đùi dế to ,chắc nình nịch.Thắng có cặp mắt to và sáng.Miệng tươi,hay cười.cái trán hơi dô ra,trông có vẻ là một tay bướng bỉnh,gan dạ. 
 Theo Trần Vân 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đ ầu. Tóc bà đ en và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xoã xuống ngực, xuống đ ầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ư ớm trên tay, bà tôi đư a một cách khó kh ă n chiếc l ư ợc th ư a bằng gỗ vào mớ tóc dày. Giọng bà trầm bổng, ngân nga nh ư tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và nh ư những đ oá hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đ ầy nhựa sống. Khi bà mỉm c ư ời, hai con ng ươ i đ en sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đ ôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, t ươ i vui. Mặc dù trên đ ôi má ng ă m ng ă m đ ã có nhiều nếp nh ă n, khuôn mặt của bà tôi hình nh ư vẫn t ươ i trẻ. 
 Theo Mac-xim Go-r ơ -ki 
Bà tôi 
Gợi ý : 
* Đoạn 1: - Tả đặc điểm ngoại hình gì của bà? 
- T ả chi tiết nào về ngoại hình của bà? ( Tóm tắt các chi tiết được miêu tả ở từng câu. 
 - Hãy đọc từng câu và xác định ý chính, chi tiết, từ ngữ dùng để miêu tả). 
- Xem các chi tiết đó có quan hệ với nhau như thế nào? 
*Đoạn 2: N êu tương tự ở đoạn 1 và xem các chi tiết ở đặc điểm có quan hệ với nhau như thế nào? Những chi tiết đặc điểm đó cho biết điều gì về tính tình của bà? 
Chú bé vùng biển 
 Thằng Thắng,con cá vược của thôn Bần và là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ,lúc này đang ngồi trên chiếc thuyền đậu ở ngoài cùng .Nó trạc tuổi thằng Chân “phệ”nhưng cao hơn hẳn cái đầu.Nó cởi trần, phơi nước da rám đỏ khỏe mạnh của những đứa trẻ lớn lên với nắng, nước mặn và gió biển.Thân hình nó rắn chắc , nở nang :cổ mập ,vai rộng , ngực nở căng ,bụng thon hằn rõ những múi, hai cánh tay gân guốc như hai cái bơi chèo,cặp đùi dế to ,chắc nình nịch.Thắng có cặp mắt to và sáng.Miệng tươi,hay cười.cái trán hơi dô ra,trông có vẻ là một tay bướng bỉnh,gan dạ. 
 Theo Trần Vân 
Gợi ý : 
b) Đoạn văn Chú bé vùng biển tả những đặc điểm nào về ngoại hình của bạn Thắng? Những đặc điểm ấy cho biết điều gì về tính tình của Thắng? 
Tương tự như câu a: Nêu đặc điểm của từng câu văn – Tìm những từ ngữ - hình ảnh để miêu tả ngoại hình của Thắng và qua những đặc điểm ấy, em sẽ biết được tính tình của Thắng như thế nào? 
 Bà tôi 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đ ầu. Tóc bà đ en và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xoã xuống ngực, xuống đ ầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ư ớm trên tay, bà tôi đư a một cách khó kh ă n chiếc l ư ợc th ư a bằng gỗvàomớ tóc dày. Giọng bà trầm bổng, ngân nga nh ư tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và nh ư những đ oá hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đ ầy nhựa sống. Khi bà mỉm c ư ời, hai con ng ươ i đ en sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đ ôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp ,t ươ i vui. Mặc dù trên đ ôi má ng ă m ng ă m đ ã có nhiều nếp nh ă n, khuôn mặt bà tôi hình nh ư vẫn t ươ i trẻ. 
 Theo Mac-xim Go-r ơ -ki 
Chú bé vùng biển 
 Thằng Thắng,con cá vược của thôn Bần và là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ,lúc này đang ngồi trên chiếc thuyền đậu ở ngoài cùng .Nó trạc tuổi thằng, Chân “phệ”nhưng cao hơn hẳn cái đầu.Nó cởi trần, phơi nước da rám đỏ khỏe mạnh của những đứa trẻ lớn lên với nắng, nước mặn và gió biển.Thân hình nó rắn chắc , nở nang: cổ mập, vai rộng, ngực nở căng, bụng thon hằn rõ những múi, hai cánh tay gân guốc như hai cái bơi chèo , cặp đùi dế to, chắc nình nịch . Thắng có cặp mắt to và sáng . Miệng tươi,hay cười.cái trán hơi dô ra , trông có vẻ là một tay bướng bỉnh , gan dạ. 
 Theo Trần Vân 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đ ầu. Tóc bà đ en và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xoã xuống ngực, xuống đ ầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ư ớm trên tay, bà tôi đư a một cách khó kh ă n chiếc l ư ợc th ư a bằng gỗ vào mớ tóc dày. Giọng bà trầm bổng, ngân nga nh ư tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và nh ư những đ oá hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đ ầy nhựa sống. Khi bà mỉm c ư ời, hai con ng ươ i đ en sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đ ôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, t ươ i vui. Mặc dù trên đ ôi má ng ă m ng ă m đ ã có nhiều nếp nh ă n, khuôn mặt bà tôi hình nh ư vẫn t ươ i trẻ. 
 Theo Mac-xim Go-r ơ -ki 
* Đoạn 1: Tả mái tóc của người bà qua con mắt nhìn của đứa cháu là một cậu bé : 
- Câu 1-Mở đoạn : Giới thiệu bà ngồi cạnh cháu chải đầu. 
- Câu 2 : Cảm nhận về mái tóc của bà với đặc điểm: đen,dày kì lạ. 
- Câu 3 : Tả độ dày của mái tóc qua cách bà chải đầu và từng động tác ( nâng mớ tóc lên , ướm trên tay,đưa một cách khó khăn chiếc lược thưa bằng gỗ vào mớ tóc dày ). 
* Câu 1 tả khái quát , câu 2 và câu 3 tả cụ thể . Ba câu , ba chi tiết, chi tiết sau làm rõ chi tiết trước. Các chi tiết đó có quan hệ chặt chẽ với nhau . 
-Em hãy cho biết câu nào tả khái quát , câu nào tả cụ thể , chi tiết nào làm rõ cho chi tiết nào? Các chi tiết đó có quan hệ với nhau như thế nào? 
Đọan 1 tác giả tả chi tiết nào về ngoại hình của bà? 
 Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đ ầu. Tóc bà đ en và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xoã xuống ngực, xuống đ ầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ư ớm trên tay, bà tôi đư a một cách khó kh ă n chiếc l ư ợc th ư a bằng gỗ vào mớ tóc dày. Giọng bà trầm bổng, ngân nga nh ư tiếng chuông. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng, và nh ư những đ oá hoa, cũng dịu dàng, rực rỡ, đ ầy nhựa sống. Khi bà mỉm c ư ời, hai con ng ươ i đ en sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đ ôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, t ươ i vui. Mặc dù trên đ ôi má ng ă m ng ă m đ ã có nhiều nếp nh ă n, khuôn mặt bà tôi hình nh ư vẫn t ươ i trẻ. 
 Theo Mac-xim Go-r ơ -ki 
Bà tôi 
* Đoạn 2 tả giọng nói,đôi mắt,đôi má ,khuôn mặt của bà: 
-Câu 1: Tả đặc điểm chung của giọng nói: trầm bổng,ngân nga. 
-Câu 2:Tả tác động của giọng nói vào tâm hồn cậu bé: khắc sâu vào trí nhớ dễ dàng và như những đóa hoa,cũng dịu dàng rực rỡ,đầy nhựa sống . 
Câu 3:Tả sự thay đổi của đôi mắt khi bà mỉm cười :hai con ngươi đen sẫm nở ra và tình cảm ẩn chứa trong đôi mắt : long lanh,dịu hiền khó tả,ánh lên những tia sáng ấm áp,tươi vui. 
- Câu 4:Tả khuôn mặt của bà:mặc dù trên đôi má đã có nhiều nếp nhăn,khuôn mặt hình như vẫn tươi trẻ. 
* Các đặc điểm về ngoại hình có quan hệ chặt chẽ với nhau .Chúng khắc họa rõ nét về tính tình của bà:dịudàng,tâm hồn tươi trẻ,yêu đời,lạc quan. 
Đoạn 2 tả những đặc điểm gì về ngoại hình bà? 
- Các đặc điểm ngoại hình như:mái tóc đen,dày;giọng nói trầm bổng ngân nga,đối với cháu dịu dàng,đôi mắt dịu hiềnánh lên những tia sáng ấm áp ,tươi vui nói lên tính tình của bà như thế nào? 
- Các đặc điểm giọng nói,đôi mắt,đôi má,khuôn mặt có quan hệ với nhau như thế nào? Những nét về ngoại hình của bà cho biết điều gì về tính tình của bà ? 
-Bà là người dịu hiền,tươi trẻ,yêu đời. 
Kết luận: Những chi tiết,đặc điểm ở câu 2 có quan hệ chặt chẽ với chi tiết,đặc điểm ở câu 1. Nếu không có câu 1,ta không hiểu được câu 2 .Nếu không có chi tiết,đặc điểm ở câu 3 thì câu 4 sẽ không có sức thuyết phục . 
 Chú bé vùng biển 
 Thằng Thắng,con cá vược của thôn Bần và là địch thủ bơi lội đáng gờm nhất của bọn trẻ,lúc này đang ngồi trên chiếc thuyền đậu ở ngoài cùng .Nó trạc tuổi thằng Chân “phệ”nhưng cao hơn hẳn cái đầu.Nó cởi trần, phơi nước da rám đỏ khỏe mạnh của những đứa trẻ lớn lên với nắng, nước mặn và gió biển.Thân hình nó rắn chắc , nở nang :cổ mập ,vai rộng , ngực nở căng ,bụng thon hằn rõ những múi , hai cánh tay gân guốc như hai cái bơi chèo,cặp đùi dế to ,chắc nình nịch.Thắng có cặp mắt to và sáng.Miệng tươi,hay cười.cái trán hơi dô ra,trông có vẻ là một tay bướng bỉnh,gan dạ. 
 Theo Trần Vân 
 b) Đoạn văn Chú bé vùng biển tả những đặc điểm nào về ngoại hình của bạn Thắng? Những đặc điểm ấy cho biết điều gì về tính tình của Thắng? 
Từ ngữ hình ảnh đ ể miêu tả 
Chi tiết đư ợc miêu tả 
Tính tình 
Câu 
Giới thiệu chung về Thắng 
con cá v ư ợc , có tài b ơ i lội 
h ơ n hẳn các bạn một cái đ ầu 
Tả chiều cao 
Tả n ư ớc da 
rám đ ỏ vì lớn lên với nắng, n ư ớc mặn và gió biển 
Tả thân hình 
rắn chắc nở nang: cổ mập, vai rộng, ngực nở, 
bụng thon, hai cánh tay gân guốc , đ ùi dế to, chắc 
Tả cặp mắt 
to và sáng 
Những đặc điểm ấy cho biết Thắng là một cậu bé thông minh, 
bướng bỉnh, 
gan dạ. 
Tả cái miệng 
t ươ i, hay c ư ời 
Tả trán 
dô, b ư ớng bỉnh 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Những đ ặc đ iểm về ngoại hình của bạn Thắng: 
* Tất cả những đ ặc đ iểm miêu tả ngoại hình của Thắng có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, chúng không chỉ làm rõ về bề ngoài của Thắng là một đ ứa trẻ lớn lên ở vùng biển, b ơ i lội rất giỏi, có sức khỏe dẻo dai mà còn cả tính tình của Thắng: thông minh, b ư ớng bỉnh . 
* Đoạn 1: Tả mái tóc của người bà qua con mắt nhìn của đứa cháu là một cậu bé . 
* Đoạn 2 : Tả giọng nói,đôi mắt,đôi má ,khuôn mặt của bà. 
1. Bà tôi 
2.Chú bé vùng biển 
 -Những đặc điểm về chiều cao,nước da, thân hình , cặp mắt, cái miệng, trán... của Thắng cho biết thắng là cậu bộ khỏe mạnh,cứng cỏi,vui vẻ,bướng bỉnh và gan dạ. 
Kết luận : Khi tả ngoại hình nhân vật, cần chọn tả những chi tiết tiêu biểu. Những chi tiết miêu tả phải có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau,giúp khắc họa rõ hình ảnh nhân vật. Bằng cách tả như vậy, chúng ta sẽ hình dung không chỉ nói về ngoại hình của nhân vật mà còn thấy cả nội tâm, tính tình của nhân vật 
 - Từ đặc điểm ngoại hình đã khắc họa được tính tình của bà dịu dàng , tươi tr , yêu đờ i , lạc quan . 
- Khi tả ngoại hình của nhân vật cần l ư u ý đ iều gì ? 
6 
Tả cái miệng 
t ươ i, hay c ư ời 
7 
Tả trán 
dô, b ư ớng bỉnh 
Bài 2: Lập dàn ý cho bài v ă n tả một ng ư ời mà em th ư ờng gặp 
	 Cấu tạo của bài v ă n tả ng ư ời 
Mở bài: Giới thiệu ng ư ời đ ịnh tả 
Thân bài: 
Tả ngoại hình ( đ ặc đ iểm nổi bật về tầm vóc, cách ă n mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm r ă ng, ) 
Tả tính tình, hoạt đ ộng ( lời nói, cử chỉ, thói quen, cách c ư xử với ng ư ời khác, ) 
3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về ng ư ời đư ợc tả 
Dàn ý bài văn tả cô giáo 
1.MB :Hàng ngày đến trường,em thường gặp cô giáo Cô giáo dạy em hồi lớp Bốn 
2. TB:-Cô .rất trẻ .Cô năm nay khoảng hơn ba mươi tuổi . 
 - Dáng người cô thon thả ,mảnh mai,trông cô rất hiền .. 
 - Đến lớp,cô thường mặc những chiếc áo dài nhung rất sang .. 
 - Cô luôn mang đôi giày cao gót màu nâu dễ thương . 
 - Mái tóc cô dài,đen mượt.cô thường kẹp chiếc kẹp màu hồng 
 -Đôi mắt to,tròn,đen lay láy như biết nói,biết cười . 
 - Cô luôn nhìn chúng em với ánh mắt ấm áp,tin cậy 
 -Mỗi khi cô cười để lộ ra hàm răng trắng,đều như những hạt bắp . 
 -Cô rất vui vẻ nhưng cô cũng rất nghiêm khắc 
 -Giọng nói của cô truyền cảm,giảng bài rất dễ hiểu 
 -Cô luôn quan tâm đến các bạn có hoàn cảnh khó khăn,học yếu .. 
 -Cô vui vẻ,đoàn kết tương thân tương trợ lẫn nhau . 
 - Cô luôn là tấm gương sáng cho chúng em noi theo .. 
3.KB: Em rất kính yêu cô Em coi cô như người mẹ thứ hai của em 
- Hãy trình bày dàn ý vừa làm: 
khuôn 
mặt 
mái tóc 
cử chỉ 
vóc 
dáng 
nụ c ư ời 
hàm 
r ă ng 
Tả 
ngoại hình 
- Về nhà quan sát lại ngoại hình của một người mà em thường gặp để chuẩn bị cho tiết sau Luyện tập tả người. 
Kết luận : Khi tả ngoại hình nhân vật, cần chọn tả những chi tiết tiêu biểu. Những chi tiết miêu tả phải có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau,giúp khắc họa rõ hình ảnh nhân vật. Bằng cách tả như vậy, chúng ta sẽ hình dung không chỉ nói về ngoại hình của nhân vật mà còn thấy cả nội tâm, tính tình của nhân vật 
 	Cấu tạo của bài v ă n tả ng ư ời 
1. Mở bài: Giới thiệu ng ư ời đ ịnh tả 
2. Thân bài: 
Tả ngoại hình ( đ ặc đ iểm nổi bật về tầm vóc, cách ă n mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm r ă ng, ) 
Tả tính tình, hoạt đ ộng (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách c ư xử với ng ư ời khác, ) 
3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về ng ư ời đư ợc tả 
Gợi ý 
Tả hình dáng: 
 - Người đó khoảng bao nhiêu tuổi ? 
 - Hình dáng của người đó có gì nổi bật(khuôn mặt,cặp mắt,nước da,tay,chân)...? 
 - Vóc dáng của người đó thế nào?(cao,thấp,to con,nhỏ nhắn,mảnh mai, ) 
 - Gương mặt,mái tóc,mũi,trán có điểm gì ấn tượng với em? 
 - Cách ăn mặc thế nào? 
 b. Tả tính tình: 
 - Người đó không thích những việc gì? 
 - Người đó cư xử,nói năng với mọi người ,với em thế nào?... 
 - Em nghĩ gì về tính tình người đó ? 
* Chú ý chọn những chi tiết,đặc điểm tiêu biểu,ấn tượng về hình dáng và tính tình của người định tả để đưa vào dàn ý.