Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 5 - Mở rộng vốn từ Thiên nhiên - Năm học 2022-2023 - Thiều Thị Liên

 NHIỆTNHIỆT LIỆTLIỆT CHÀOCHÀO MỪNGMỪNG CÁCCÁC THẦYTHẦY CÔCÔ VỀVỀ DỰDỰ GIỜGIỜ 
 THĂMTHĂM LỚPLỚP
 MÔNMÔN :: LTVCLTVC
 MRVTMRVT :: THIÊNTHIÊN NHIÊNNHIÊN
 GiáoGiáo viênviên :: ThiềuThiều ThịThị LiênLiên 1. Thế nào là từ nhiều nghĩa?
 2. Đặt câu để phân biệt các nghĩa 
của từ: ngọt
a. Có vị như vị của đường, mật.
b. (Lời nói) nhẹ nhàng, dễ nghe.
c. (Âm thanh) nghe êm tai. SGK/88
 Đọc mẩu chuyện: 
 Bầu trời mùa thu
 Bài 1: Đọc mẩu chuyện sau: 
 Bầu trời mùa thu.
 Tôi cùng bọn trẻ đi ra cánh đồng. Buổi sáng tháng chín 
mát mẻ và dễ chịu. Tôi nói với các em:
 - Các em hãy nhìn lên bầu trời mà xem. Mùa hè, nó rất nóng 
và cháy lên những tia sáng của ngọn lửa. Còn bây giờ bầu trời 
thế nào? Hãy suy nghĩ và chọn những từ ngữ thích hợp để miêu 
tả nó.
 Bọn trẻ nhìn lên bầu trời và suy nghĩ. Sau vài phút , một em 
nói:
 - Bầu trời xanh như mặt nước mệt mỏi trong ao.
 - Vì sao mặt nước lại mệt mỏi? – Tôi hỏi lại.
 - Thưa thầy, mùa hè, nước dạo chơi cùng những làn sóng. Mùa 
thu, nó mệt và đứng lại với màu xanh nhạt. Nó mệt mỏi! Những em khác tiếp tục nói:
 - Bầu trời được rửa mặt sau cơn mưa.
 - Bầu trời xanh biếc.
 Cô bé Va-li-a nhỏ nhắn đứng trầm ngâm một chỗ. Tôi hỏi: 
 - Còn Va-li-a, vì sao em im lặng thế?
 - Em muốn nói bằng những từ ngữ của mình.
 - Em đã tìm được câu nào chưa?
 - Bầu trời dịu dàng – Va-li-a khẽ nói và mỉm cười.
 Sau đó, mỗi em đều muốn nói về bầu trời bằng từ ngữ của riêng mình:
 - Bầu trời buồn bã. Những đám mây xám đang từ phương bắc trôi tới. 
 - Bầu trời trầm ngâm. Nó nhớ đến tiếng hót của bầy chim sơn ca. 
 - Bầu trời ghé sát mặt đất. Mùa hè, nó cao hơn và có những con chim én bay 
liệng. Còn bây giờ chẳng có chim én nữa, vì thế bầu trời cúi xuống lắng nghe để 
tìm xem chim én đang ở trong bụi cây hay ở nơi nào. 
 Theo XU-KHÔM-LIN-XKI
 Bài 2. TìmTìm những từtừ ngữngữ tảtả bầubầu trờitrời trong mẩu chuyện nêu 
trên. Những từ ngữ nào thểthể hiệnhiện sựsự soso sánh?sánh Những từ ngữ nào 
thể hiện sự nhân hóahóa?
 Bầu trời mùa thu.
 Tôi cùng bọn trẻ đi ra cánh đồng. Buổi sáng tháng chín mát mẻ và 
 dễ chịu. Tôi nói với các em:
 - Các em hãy nhìn lên bầu trời mà xem. Mùa hè, nó rất nóng và 
 cháy lên những tia sáng của ngọn lửa. Còn bây giờ bầu trời thế 
 nào? Hãy suy nghĩ và chọn những từ ngữ thích hợp để miêu tả 
 nó.
 Bọn trẻ nhìn lên bầu trời và suy nghĩ. Sau vài phút , một em nói:
 - Bầu trời xanhxanh nhưnhư mặtmặt nướcnước mệtmệt mỏimỏi trongtrong aoao.
 - Vì sao mặt nước lại mệt mỏi? – Tôi hỏi lại.
 - Thưa thầy, mùa hè, nước dạo chơi cùng những làn sóng. Mùa 
 thu, nó mệt và đứng lại với màu xanh nhạt. Nó mệt mỏi! Những em khác tiếp tục nói:
 - Bầu trời được rửa mặt sau cơn mưa.
 - Bầu trời xanh biếc.
 Cô bé Va-li-a nhỏ nhắn đứng trầm ngâm một chỗ. Tôi hỏi: 
 - Còn Va-li-a, vì sao em im lặng thế?
 - Em muốn nói bằng những từ ngữ của mình.
 - Em đã tìm được câu nào chưa?
 - Bầu trời dịu dàng – Va-li-a khẽ nói và mỉm cười.
 Sau đó, mỗi em đều muốn nói về bầu trời bằng từ ngữ của riêng mình:
 - Bầu trời buồn bã. Những đám mây xám đang từ phương bắc trôi tới. 
 - Bầu trời trầm ngâm. Nó nhớ đến tiếng hót của bầy chim sơn ca. 
 - Bầu trời ghé sát mặt đất. Mùa hè, nó cao hơn và có những con chim én 
bay liệng. Còn bây giờ chẳng có chim én nữa, vì thế bầu trời cúi xuống lắng 
nghe để tìm xem chim én đang ở trong bụi cây hay ở nơi nào. 
 Theo XU-KHÔM-LIN-XKI
 (Mạnh Hường dịch) * Những từ ngữ khác tả bầu trời:
 Bầu trời mùa thu.
Tôi cùng bọn trẻ đi ra cánh đồng. Buổi sáng tháng chín mát mẻ 
và dễ chịu. Tôi nói với các em:
 - Các em hãy nhìn lên bầu trời mà xem. Mùa hè, nó rất 
nóngnóng vàvà cháycháy lênlên nhữngnhững tiatia sángsáng củacủa ngọnngọn lửa.lửa Còn bây giờ bầu 
trời thế nào? Hãy suy nghĩ và chọn những từ ngữ thích hợp để 
miêu tả nó. 
 Những em khác tiếp tục nói:
 - Bầu trời được rửa mặt sau cơn mưa.
 - Bầu trời xanh biếc.biếc.
 - Bầu trời ghé sát mặt đất. Mùa hè, nó caocao hơnhơn. và có những 
con chim én bay liệng. Còn bây giờ chẳng có chim én nữa, vì thế 
bầu trời cúi xuống lắng nghe để tìm xem chim én đang ở trong 
bụi cây hay ở nơi nào. * Những từ ngữ tả bầu trời thể hiện sự so sánh:
 Xanh như mặt nước mệt mỏi trong ao
 * Những từ ngữ tả bầu trời thể hiện sự nhân hóa:
mệt mỏi trong ao; được rửa mặt sau cơn mưa; dịu 
dàng; buồn bã, trầm ngâm; nhớ tiếng hót của bầy 
chim sơn ca; ghé sát mặt đất; cúi xuống lắng nghe để 
tìm xem chim én đang ở trong bụi cây hay ở nơi nào .
 * Những từ ngữ khác tả bầu trời:
nóng và cháy lên những tia sáng của ngọn lửa; xanh 
biếc; cao hơn. Bài tập 2: Dựa theo cách dùng từ ngữ 
ở mẩu chuyện nêu trên, viết một 
đoạn văn khoảng 5 câu tả một cảnh 
đẹp của quê em hoặc nơi em ở.
 Hồ Xuân đêm Hồ Gươm
Hương
VinpearLan Thác Đam- 
d bri Đêm trăng quê tôi
 Mặt trăng tròn vành vạnh từ từ nhô lên sau lũy tre. 
Trăng đêm nay sáng quá! Bầu trời điểm xuyết một vài ngôi 
sao lấp lánh như những con đom đóm nhỏ. Ánh trăng vàng 
dịu mát tỏa xuống, chảy tràn trên mặt đất, trên các cành cây, 
ngọn cỏ Không gian mới yên tĩnh làm sao! Chỉ còn tiếng 
sương đêm rơi lộp độp trên lá cây và tiếng côn trùng kêu rả 
rích trong đất ẩm. Chị gió dịu dàng, nhẹ nhàng lướt qua 
khẽ lay động góc vườn nhỏ Thoang thoảng đâu đây mùi 
hoa thiên lí thơm dịu lan tỏa Đêm quê tôi thật đẹp và êm 
đềm. Hồ Gươm
 Hồ như một chiếc gương bầu dục lớn sáng long lanh. 
Sóng nước lăn tăn dập dềnh theo gió. Giữa hồ là Tháp Rùa 
tường rêu cổ kính. Hai bên hồ là những hàng cây hoa sữa 
không biết được trồng từ bao giờ mà thân cây to ba đứa 
chúng em ôm không xuể, tỏa hương thơm ngào ngạt. Một 
loài hoa đặc trưng của Hà Nội. Hàng liễu rủ mềm mại như 
mái tóc cô gái soi gương xuống mặt hồ. Hàng ghế đá mời 
gọi khách tham quan dừng nghỉ chân ngắm cảnh. Xa xa là 
cầu Thê Húc màu son cong cong như con tôm dẫn vào đền 
Ngọc Sơn. Mái đền lấp ló bên gốc đa già, rễ lá xum xuê. 
Mùi hương khói từ trong đền phảng phất bay ra Con đường làng đất đỏ uốn mình qua những rặng cây xanh 
trông như một dải lụa đào mềm mại. Hai bên đường, vô số những 
loài cỏ dại đua nhau khoe sắc thắm: Hoa sâm đất tung mình với 
sắc tím mênh mang; hoa sao nhái đong đưa những cánh mỏng 
vàng tươi cùng vàng nghệ như tranh nhau xem màu nào nổi bật 
nhất; hoa dừa cạn cũng chen lấn với hai màu tím hồng nhạt và sắc 
trắng tinh khôi; hoa mười giờ thì y hẹn, cứ đúng 10 giờ lại như 
thách thức các loài hoa khác với những sắc màu : trắng, vàng, tím 
thẫm, đỏ, hồng,...Bao nhiêu là màu sắc ... Con đường làng bỗng 
nhiên trở thành một đường hoa rực rỡ dưới nắng mai hồng. Mấy hôm nay, mùa xuân về, chị mai vàng trước sân 
thay đổi nhiều quá. Chị cởi ra lớp áo xanh mướt cũ kĩ 
mặc suốt năm, mà khoác lên mình chiếc áo vàng ươm 
như nắng mới. Mỗi khi gió lướt qua, các cánh hoa lại 
rung rinh như một đàn bướm đang đậu trên thân chị. Mỗi 
khi có đàn bướm trắng hay mấy chú chim nhỏ bay ngang 
qua, chị lại phe phẩy cành hoa mà gọi chúng lại. Rung 
rinh vài chiếc lá chạm vào chúng như đang gửi những lời 
chúc đầu xuân năm mới. Khung cảnh ấy thật là đẹp. Càng ra xa, cảnh dòng sông càng thanh bình và êm đềm. Mặt 
sông uốn lượn như một tấm vải lụa trải dài đến xa tít chân trời, vắng 
bóng tàu thuyền nên sông cũng ít sóng đi, chỉ nghe soàn soạt vài 
tiếng sóng vỗ bờ. Những cụm lục bình đâu rồi nhỉ? Có lẽ chúng 
thấy mình quá nhỏ bé trước cảnh sông nước bao la nên đã trốn đi. 
Mặt trời đã chiếu những tia nắng gay gắt, mặt sông lấp lánh như 
được dát muôn ngàn viên pha lê. Gió lùa qua lá cây xào xạc, tràn 
xuống mặt nước mát rượi. Đứng trước sông nước mênh mông, em 
thấy lòng mình nhẹ lân lân làm sao!